تمرین در ارتفاعات

هنگامی که شخص در ارتفاع بالاتر از سطح دریا  قرار می گیرد. توانایی بدنش در انتقال اکسیژن به اندامها و بافتها کاهش قابل توجهی می‌یابد. هنگامی که این پدیده (کاهش اکسیژن بدن) روی می‌دهد، نتیجه‌ای جز مشکل شدن اجرای حرکات فیزیکی حاصل نمی‌گردد. شاید اولین علامتی که با آن مواجه می‌شوید، تهویه زیاد هوا یا نفس نفس زدن باشد که به تقلای زیاد شما کمک می‌کند. اما نتایج دیگری از کمبود اکسیژن نیز وجود دارد که به عدم سازگاری با فعالیت فیزیکی منجر می‌شود. به ویژه بافت مغز در مقابل کاهش اکسیژن بسیار حساس می‌باشد.

بنابراین اجرای بسیاری از فعالیتها و اعمال فکری مشکل‌تر می‌شوند. به علاوه در قضاوت خود نیز دچار اشتباهات بیشتری می‌شوید. کمبود اکسیژن بر حس بینایی نیز اثراتی می‌گذارد. هنگامی که مقدار اکسیژن بدن کم می‌شود، نمی‌توانید اشیاء و اجسام را در نور کم مشاهده نمایید. به ویژه اسکی بازانی که از تپه سرازیر شده و به طرف منزل حرکت می‌کنند، در پایان روز دچار این مسئله خواهند شد. اجرای فعالیت فیزیکی در ارتفاعات بلند موجب بروز عکس‌العمل‌های فیزیولوژیکی می‌شود که نه تنها موانعی را در امر اجرای حرکات به وجود می‌آورد، بلکه جان مجری حرکت را در نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. عامل مهم دیگری که باید به خوبی بخاطر بسپارید، کاهش درجه حرارت در ارتفاعات بلند است.

علل بيماري ارتفاع چيست؟ در سطح دريا غلظت اكسيژن در حدود 21% است و فشار بارومتري به‌طور ميانگين 760 ميلي‌متر جيوه است. با زياد شدن ارتفاع، غلظت در همان حد باقي مي‌ماند ولي تعداد مولكولهاي اكسيژن در هر تنفس كاهش مي‌يابد. در ارتفاع 3500 متري فشار بارومتري تنها 483 ميلي‌متر جيوه است. يعني تقريباً 40% كاهش در مولكولهاي اكسيژن موجود در هر تنفس. جهت اكسيژن رساني مناسب به بدن سرعت تنفس شما (حتي در هنگام استراحت) بايد افزايش يابد. اين تهويه اضافي محتواي اكسيژن خون را بالا مي‌برد ولي نه در حد غلظت اكسيژن در سطح دريا.
 از آنجايي كه مقدار اكسيژن مورد نياز براي فعاليت تغييري نكرده است، بدن بايد خود را با مقدار كمتر اكسيژن تطبيق دهد. به علاوه به دلايلي كه كاملاً مشخص نيست، ارتفاع زياد و فشار كمتر هوا باعث نشت مايع از مويرگها مي‌شود كه همين عامل مي‌تواند باعث افزايش مايع در ريه و مغز شود. 
ادامه مسير به سمت ارتفاعات بالاتر بدون عادت كردن (هم‌هوايي) و وفق يافتن با محيط مي‌تواند به بيماريهاي شديد و حتي تهديدكنندة حيات منجر شود.

هم‌هوايي: دليل اصلي بيماري ارتفاع، رفتن به بلندي‌ها با سرعت زياد است. با صرف وقت بيشتر، بدن شما مي‌تواند خود را با كاهش تعداد مولكولهاي اكسيژن در يك ارتفاع مشخص سازگار كند. اين مراحل به‌عنوان هم‌هوايي يا عادت كردن شناخته مي‌شود و عموماً 3-1 روز براي هر ارتفاعي وقت مي‌گيرد. براي مثال اگر شما تا ارتفاع 3000 متري بالا برويد و چندين روز را در آن ارتفاع بمانيد بدن شما به ارتفاع 3000 متري عادت مي‌كند. اگر شما تا ارتفاع6500 متري بالا برويد بدن شما دوباره به آن ارتفاع عادت مي‌كند

پيشگيري از بيماري ارتفاع: پيشگيري از بيماري ارتفاع به دو دسته تقسيم مي شود: هم‌هوايي مناسب و داروهاي پيشگيري كننده. 
اگر امكان آن هست، راهپيمايي را از ارتفاع كمتر از 3000 متري شروع كنيد و بالا برويد. . در 24 ساعت اول از تلاش بيش از حد يا حركت به سمت ارتفاعات بيشتر خودداري كنيد. اگر به ارتفاعات بيش از 3000 متري مي‌رويد، در هر روز تنها 300 متر ارتفاع خود را افزايش دهيد و در ازاي هر1000 متر بالا رفتن يك روز استراحت كنيد. به ارتفاع بالاتر برويدو در ارتفاع كمتر بخوابيد . شما مي‌توانيد در يك روز بيش از300 متر بالا برويد و براي خواب به ارتفاعات پائين‌تر بر‌گرديد. اگر علايم خفيف بيماري ارتفاع را داريد، بالاتر نرويد تا زماني كه علايم كاهش يابد.

 آب كافي به بدن برسانيد. عادت كردن به محيط (هم‌هوايي با محيط) معمولاً با از دست دادن مايع همراه است. بنابراين شما بايد مايع زيادي بنوشيد تا آب كافي به بدن شما برسد (حداقل 4-3 ليتر در روز) ادرار بايد فراوان و شفاف باشد.  تلاش بيش از حد در بدو ورود به ارتفاعات نداشته باشيد. فعاليتهاي سبك در طول روز از خوابيدن بهتر است چرا كه تنفس در طول خواب كاهش مي‌يابد و علايم را وخيمتر مي‌كند. از دخانيات و الكل و ديگر داروهاي آرامبخش شامل باربيتوراتها، مسكن‌ها و قرصهاي خواب اجتناب كنيد. اين آرامبخش‌ها تنفس را در طول خواب بيش از پيش كاهش مي‌دهند و منجر به بدتر شدن علايم مي شوند. تا زماني كه در ارتفاعات هستيد، رژيم با كربوهيدرات بالا (بيش از 70% از كالري از كربوهيدراتها) داشته باشيد. روند هم‌هوايي با آب‌رساني ناكافي به بدن، تلاش بيش از حد و الكل و ديگر داروهاي آرامبخش متوقف مي شود.

داروهاي پيش‌گيري كننده (استازولاميد): به شما اجازه مي‌دهد تا سريع‌تر تنفس كنيد. پس اكسيژن بيشتري را متابوليزه مي‌كنيد درنتيجه علايم كه به علت اكسيژن‌رساني ضعيف ايجاد شده به حداقل مي‌رسد. اين مورد بخصوص در شب كه فعاليت تنفسي كاهش دارد مفيد مي‌باشد. از آنجا كه براي تأثيرگذاري دياموكس وقت لازم است توصيه مي‌شود كه 24 ساعت قبل از رفتن به ارتفاع مصرف شود و حداقل براي 5 روز در ارتفاعات بالاتر مصرف ادامه يابد.دوز پيشنهادي داروي مصرفي 250 ميلي گرم هر 8 ساعت مي باشد. اثرات جانبي ممكن عبارت از سوزش و مورمور لبها و نوك انگشتان ودفع ادرار بیشتر باشد. اين اثرات جانبي احتمالاً در روزهای بعدی كاهش مي‌يابند. اثرات جانبي با قطع دارو،‌از بين مي‌روند. جهت راهنمايي با پزشك خود تماس بگيريد. از آنجا كه دياموكس يك سولفاناميد است، افرادي كه به سولفاناميدها حساسيت دارند نبايد از دياموكس استفاده كنند

اقتباسی آزاد از جزوه آموزشی کوهپیمایی و سایت دکتر عامری