گزارش سفر به زاهدان و صعود به قله تفتان
تعداد نفرات : 25 نفر تحت سرپرستی گروه پرواز اصفهان
برنامه سه و نیم روزه
ارتفاع خالص صعود : 1550 متر – صعود و فرود در یک روز
سرپرست برنامه : محمود عشاقی
گزارش و عکس از : هادی انصاری
شرح سفر و صعود
برنامه سه روزه سفر به زاهدان و صعود به چکاد کوه تفتان از بعدازظهر چهارشنبه 29 مهرلغایت صبح یکشنبه 3 آبان 94 چیده شده بود .
شروع حرکت از اصفهان : ساعت 4 و سی دقیقه بعداز ظهر چهار شنبه بوسیله یک دستگاه اتوبوس vip
بعد از 16 ساعت در ساعت 8 صبح به زاهدان رسیدیم و در مهمانسرای ورزشی این شهر اسکان یافتیم .
تا ساعت 3 بعد از ظهر که آغاز حرکت به سمت خاش برای رسیدن به مبدا حرکت صعود قله تفتان بود ، فرصت داشتیم برای دیدار از دیدنی های زاهدان و خرید .
اکثر دوستان این فرصت را برای خرید از بازار تاناکورایی زاهدان که به بازار چهار راه رسولی معروف است اختصاص دادند . من نیز دیدار و عکاسی از موزه زاهدان و مساجد مکی و اشاعه التوحید را ترجیح دادم .
موزه منطقه ای جنوب شرق ایران در بلوار مطهری زاهدان قرار دارد و مشتمل بر آثار بسیار پرارزش باستانی مناطق سیستان و بلوچستان و معرفی فرهنگ مرمی و تاریخی این منطقه از میهن عزیزمان می باشد و در این میان معرفی شهر سوخته و نمایش آثار و قطعات پرارزش و بی بدیل آن که متعلق به حدود پنج هزار سال قبل است قسمت مهمی از این موزه را تشکیل داده است و در بخش فرهنگ تاریخی این مرز و بوم نیز تصاویر و تندیس های مرتبط به شاهنامه ارزش غنایی خوبی به این موزه داده است . بهر حال اگر به زاهدان آمدید دیدار از این موزه را فراموش نکنید .
جمعیت زاهدان را عمدتا دو قوم بلوچ و سیستانی تشکیل داده اند . مردان بلوچ که از هم وطنان اهل سنت ما هستند عموما از لباسهای محلی استفاده می کنند که شبیه دشداشه ( لباس عربی ) است و خیلی نزدیک به پوشش اهالی پاکستان می باشد . در زاهدان ، دوقوم بلوچ و سیستانی با تفاهم و دوستی در کنار یکدیگر زندگی می کنند و اصولا فرهنگ مردمی سیستان و بلوچستان بر پایه سادگی و عطوفت و مهمان نوازی استوار است .
دو مسجد اهل سنت در زاهدان نمای زیبا و با ابهتی را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده اند . این دو مسجد که در عین حال ، مدرسه طلاب اهل سنت نیز هستند ، یکی به نام مسجد اشاعه التوحید و دیگری که نوساز و بسیار بزرگ و زیبا است به نام مسجد مکی می باشد .
برای صعود به قله تفتان مسیر جبهه غربی این کوه زیبا را انتخاب کرده بودیم که دارای پناهگاه بزرگی در میانه مسیرش می باشد . برای رسیدن به مبدا صعودمان از زاهدان به سمت خاش حرکت کردیم که در سمت جنوب زاهدان و یا در همان مسیر زاهدان ایرانشهر چابهار قرار دارد .
بعد از طی حود 140 کیلومتر از زاهدان و قبل از رسیدن به خاش از یک سه راهی به سمت چپ می پیچیم . سپس بعد از طی مسیری به سه راهی دیگری می رسیم که این بار به سمت راست می پیچیم که به سمت دامنه های غربی رشته کوه تفتان می رود و نهایتا این جاده آسفالته ( کم و بیش داغان ) را تا انتهای آن که منطقه و روستایی به نام دره گل است ادامه می دهیم. این مسیر از زاهدان حدود 170 کیلومتر فاصله دارد که می نی بوس ما حدود 3 ساعت و نیمه آن را پیمود .
ارتفاع دره گل حدود 2500 متر از سطح دریا است و جدیدا نیز یک اردوگاه تفریحی و ساختمانی برای اسکان شبانه نیز در این دره احداث گردیده است . شب را در یک منزل روستایی در این منطقه سپری کرده و سحرگاه فردا در ساعت چهار و نیم بامداد حرکت به سمت قله تفتان را شروع می کنیم . مسیر اصلی ما برای صعود ، همان مسیر آبی است که در دره گل جریان دارد که البته بسته به ناهمواری های کنار این دره گاهی از مسیر آب فاصله گرفته و گاه به آن نزدیک می شویم تا جاییکه به سرچشمه این آب می رسیم .
آب اصلی این دره ، ترش مزه و غیر قابل شرب است ولی یک چشمه کوچکتر نیز در محوطه پونه زاری در میانه مسیر قرار دارد که به آن آب خوش می گویند . از اینجا به بعد مسیر را به سمت شکاف دره ای زیبایی به نام تنگ گلو ( بند گلو ) با فراز و فرود از تخته سنگ ها ادامه می دهیم . مسیر رفت عموما با فلش و یا یادگاری های فراوانی که روی تخته سنگ ها نگاشته شده مشخص است ولی در مسیر برگشت از کوه باید مواظب باشید که مسیر اصلی فرود از این تخته سنگ ها را بویژه بعد از فرود از تنگه گلو گم نکنید والا دچار دردسر خواهید شد که با توجوچه به ریزشی و لغزشی بودن سنگ ها و بافت سست کوهستانی این منطقه در صورت عدم احتیاط احتمال ریزش سنگ و خطرات جانی خواهد داشت که برای گروه ما نیز اتفاق افتاد ولی با یاری خدا به خیر گذشت و منجر به سانحه نشد .
بعد از عبور و صعود از تنگ گلو ، مسیر را از دره شنی و باریک بالای آن ادامه می دهیم تا به یک منطقه نسبتا مسطح تری از این دره در پای تخته سنگ بزرگی برسیم برای استراختی در میانه مسیر. اینجا به نام شیب کتل ( کتل نرده ) معروف است که بعد از آن به علت پرتگاهی شدن مسیر دره ، ادامه صعود را از یال چپ کوه ادامه می دهیم که همان شیب کتل یا کتل نرده است و در بالای آن ، نمای پناهگاه را می توان از دور مشاهده کرد و با ادامه مسیر در یک پاکوب و عبور از بوته های گون زیبای این منطفه به این پناهگاه که پناهگاه صُبَح نامیده می شود می رسیم که ارتفاع آن از سح دریا 3250 متر می باشد
مسیر کوهستانی تفتان از چشمه آب خوش و تنگه گلو تا شیب کتل دارای عوارض زمین شناختی و فرم تخته سنگ ها و لایه های رسوبی خیلی زیبا و دیدنی است . این کوه آتشفشانی ترکیبی از سنگ های آتشفسانی ، دگرگونی و رسوبی دارد و با وجود سنگ های دگرگون و بازالتی ، ساختار ریزشی و سست و شکننده ای نیز دارد که امکان جدا شدن سنگ ها و یا حمل طعات سنگ و شن با سیلاب های موسمی را دارد و از این نظر ، قبل از صعود پیش بینی وضعیت جوی منطقه عاقلانه است بویژه آنکه در نزدیکی قله نیز بادهای تندی می وزد که ممکن است گاهی شکل طوفان نیز به خود بگیرد .
ساعت 8 و سی دقیقه صبح ، بعد از طی حدود 4 ساعت ، به پناهگاه صبح می رسیم و بعد از نیم ساعتی استراحت و صرف صبحانه مسیر را به سمت قله تفتان ادامه می دهیم .
درست در دره زیر پناهگاه صبح ، چشمه و جویبار کوچکی از آبگرم جاری است که رسوبات زرد رنگ گوگردی در کناره این جویبار نمای زیبایی به آن داده است . خود پناهگاه ، دو تا منبع دارد که آب شیرین در آن ذخیره می کنند .
مسیر از بالای پناهگاه تا قله به صورت یک راه کوچک پاکوب مشخص است که البته در زیر قله و بعد از برخورد با تخته سنگ های بسیار زیبای آتشفشانی ، این مسیر پاکوب از بین می رود که در اینجا با صعود از سمت چپ به بالای این تخته سنگ ها رسبده و ادامه مسیر را از یک منطقه دشت مانند و با شیب ملایم تر به سمت قله که فوران گارهای گوگردی آن مشخص است ادامه می دهیم . نهایتا ساعت 11 و سی دقیقه صبح و بعد ازظی دو ساعت ونیم از شروع حرکت از پناهگاه به قله تفتان با نمای زیبا و شگفت تنوره گازهای گوگردی می رسیم . دهانه ای که از آن گازهای گوگردی متصاعد می شود چندان بزرگ نیست ولی رسوبات زردرنگ پودری گوگرد در اطراف این دهانه و فرم تصاعد گازهای گوگردی در بادهای شدید و دائمی این قله نمای بسیار زیبا و شگفتی به آن داده است . لذت فراوانی از دیدن این زیبایی ها نصیبمان شد . اگر از این دهانه آتشفشانی مقداری جلوتر بروید ازبالای پرتگاهی در سمت راست ، دو دهانه دیگر آتشفشانی ( با فوران گاز گوگرد ) را در زیر پای خود مشاهده خواهید کرد که یک چشمه با آب بسیار گرم نیز در همان جا قرار دارد . این دو دهانه آتشفشانی ( به نام بچه چاه ) و چشمه آبگرم در مسیر صعود کوهنوردانی قرار دارد که از جبهه جنوبی تفتان صعود می کنند .
ساعت 12 ظهر ، شروع فرود ما از قله زیبا و پرابهت تفتان بود . به علت فرود از شیب های لغزشی در طی مسیر و احتیاط های لازمی که از فرود از مسیرهای تخته سنگی لازم است ، معمولا مقدار زمان لازم برای فرود از این کوه تقریبا معادل مدت زمان صعود می باشد و برای دوستان کوهنوردی که مانند ما یک روزه این کوه را صعود و فرود می کنند رعایت زمان بندی فرود لازم است تا در زمان فرود از مسیرهای دست به سنگ تنگ گلو و تعیین مسیر بعد از آن به تاریکی و مشکل برخورد نکنند . با وجود آنکه گروه ما ساعت 12 ظهر ، فرود از قله را شروع کرده بود و در پناهگاه نیز فقط یک استراحت یک ربعه و بدون صرف نهار را داشتیم ولی قسمت پایانی مسیر در نزدیکی دره گل را در اوایل شب پیمودیم .
بعد از رسیدن به دره گل ، سوار می نیبوسی که منتظرمان بود شده و به طرف زاهدان حرکت کردیم .
بعد از ظهر فردا نیز با اتوبوس به سمت اصفهان حرکت کردیم و با طی یک مسیر 16 ساعته تا اصفهان و بعد از عبور از پنج پاسگاه ایست بازرسی نهایتا ساعت 6 و سی دقیقه صبح یکشنبه سوم آبان به اصفهان رسیدیم همراه با کوله باری از خاطرات خوش این سفر و صعود که البته جچمی هم ازخریدهای پوشاک و کفش کوه نوردی تاناکورایی ( دست دوم ولی با ارزش و با تفاوت قیمت نسبتا فاحش با قیمت های اصفهان ) همراه با بیشتر دوستان گروه شده بود .